جلال ستاری

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ جلال ستاری (متولد 1310) یکی از پرکارترین محققان و مترجمان حوزه‌های هنر، ادبیات، اسطوره شناسی و فرهنگ است. آثار جلال ستاری، چه تالیف و چه ترجمه حوزه‌های مختلفی از علوم انسانی را دربر می‌گیرد.

ستاری از نخستین کسانی است که در ایران به تالیف و ترجمه کتاب‌هایی در مطالعات میان‌رشته‌ای هنر و ادبیات اقدام کرد. شاید اگر آثار ستاری نبود، هیچگاه در ایران مطالعات اسطوره‌ای  یا مطالعات مردم‌شناختی هنر و ادبیات، رواج پیدا نمی‌کرد. برخی از مهم‌ترین آثار او به تفکیک حوزه‌های کاری در ذیل آمده است.

هنر: تالیف
«آنتونن آرتو: شاعر دیده‌ور صحنه تئاتر»، «تقلید و تمشا: بیست جستار درباره تئاتر»، «پرده‌های بازی»، «زمینه اجتماعی تعزیه و تئاتر در ایران»، «جادوی تئاتر»، ‌«درباره تعزیه و تئاتر در ایران» با همکاری لاله تقیان و «تراژدی و انسان».

هنر: ترجمه
«آیین و اسطوره در تئاتر» نوشته آنتونن آرتو، میرچا الیاده و ژاک ژاکو، «جامعه‌شناسی تئاتر» ژان دووینیو، «فرهنگ، تئاتر و طاعون: شرح دو نگرش آنتونن آرتو» نوشته آنتونن آرتو، اودت ویرمو و ژرار دوروزوا، «نماد و نمایش» مجموعه مقالاتی از مارتین اسلین، رولان بارت، آندره بارساک، کارل یاسپرس، آندره بونار، لویی ژووه، آندره ویلیه و روژه کایوا، «مقدمه بر هزار و یک‌شب» آندره میکل، «هنر مقدس: اصول و روش‌ها» نوشته تیتوس بورکهارت، «پری‌داری و شبیه سازی: در جست‌وجوی ریشه‌های تئاتر» ژاک بورگو، «رمز اندیشی و هنر قدسی» و «تئاتر و دین» گابریل مارسل.



اسطوره شناسی: تالیف
«اسطوره در جهان عرب و اسلام»، «اسطوره در جهان امروز»، «اسطوره تهران»، «چهار سیمای اسطوره‌ای: تارزان، دراکولا، فرانکشتاین، فاوست»، «پیوندهای ایرانی و اسلامی اسطوره پارزیفال» و جلد دهم از مجموعه جهان اسطوره شناسی با عنوان «اسطوره ایرانی».

اسطوره‌شناسی: ترجمه
«اسطوره‌های عشق» دنی دو روژمون، «رساله در تاریخ ادیان» و «چشم اندازهای اسطوره» هر دو از میرچا الیاده، «دانش اساطیر» روژه باستید، «اسطوره‌ای نو: نشانه‌هایی در آسمان» کارل گوستاو یونگ، «زبان رمزی افسانه‌ها» و «زبان رمزی قصه‌های پریوار» هر دو از م. لوفر و دلاشو  و «رمزهای زنده‌جان» مونیک دوبوکور.

دنباله اسطوره‌شناسی: ترجمه
ستاری مجموعه بیش از 10 جلدی «جهان اسطوره شناسی» را نیز تدوین و ترجمه کرده است. در این مجلدات مقاله‌ها، گفتارهای و اندیشه‌هایی از ژرژ دومزیل، اسطوره‌شناس و زبان‌شناس فرانسوی، کارل گوستاو یونگ، روانکاو سوئیسی، رولان بارت، زبان‌شناس، فیلسوف و اسطوره‌شناس فرانسوی، ژولیا کریستوا، فیلسوف، منتقد ادبی و روانکار بلغارستانی، کلود لوی استروس، انسان‌شناس و اسطوره شناس فرانسوی، برانیسلاو مانیلوفسکی، انسان شناس و اسطوره شناس لهستانی، فریتیوف شوآن، متفکر آلمانی و از اصحاب حکمت خالده و چهره‌های دیگری از این دست، ترجمه و شرح کرده است.

ادبیات: مجموعه پژوهشی در قصه‌های جاویدان
«پژوهشی در قصه سلیمان و بلقیس»، «پژوهشی در قصه اصحاب کهف»، «پژوهشی در حکایات سندباد بحری»، «پژوهشی در اسطوره گیل‌گمش و افسانه اسکندر»، «پژوهشی در عشقنامه هلوئیز و آبلار، «پژوهشی در قصه یونس و ماهی»،‌«پژوهشی در قصه شیخ صنعان و دختر ترسا» و «پژوهشی در دو داستان هزار و یک‌شب».

ادبیات: پژوهش در متون کلاسیک
«مدخلی بر رمزشناسی عرفانی»، «درد عشق زلیخا: پژوهشی در قصه یوسف»، «عشق‌ صوفیانه»، «افسون شهرزاد»، «بازتاب اسطوره در بوف کور»، «اسطوره عشق و عاشقی در چند عشقنامه فارسی»، «حالات عشق مجنون»، «گفت‌وگوی شهرزاد و شهریار».

فرهنگ: تالیف
«سیمای زن در فرهنگ ایران»، «جان‌های آشنا: پژوهشی در فرهنگ‌های شرق و غرب»، «اسطوره و فرهنگ»، «کاروان فرهنگ در فرهنگ»، «در بی دولتی فرهنگ»، «زمینه فرهنگ مردم»، «هویت ملی و هویت فرهنگی»، «در قلمرو فرهنگ» و «نزاع بر سر قدرت فرهنگ در غرب: طرح مسئله».

جلال ستاری یکی از نخستین مترجمانی بود که برخی چهره‌های خاص در جهان اندیشه را به فارسی زبانان معرفی کرد. یکی از این اندیشمندان گاستون باشلار، فیلسوف قرن بیستمی اهل فرانسه (درگذشته در سال 1962) است. ستاری از این فیلسوف کتاب‌های «معرفت شناسی»، «روانکاوی آتش» و «شعله شمع» را ترجمه و روانه کتابفروشی‌ها کرده است.

ستاری همچنین نخستین معرفی کننده آنتونن آرتو، تئورسین مشهور تئاتر و صاحب ایده «تئاتر و خشونت» به علاقه‌مندان تئاتر در ایران است. آرتو پس از برتولت برشت، هنرمند شهیر آلمانی، دومین چهره مهم در تئاتر قرن بیستم است.